Przesłuchanie

Gniew, a nawet wściekłość zmieszana z bezsilnością towarzyszy lekturze Przesłuchania Ryszarda Bugajskiego. Powieść-niepowieść (jak sam ją określa autor w napisanej specjalnie do tej edycji, osobistej przedmowie) jest relacją Toni wymieszaną z wydarzeniami późniejszymi, opisywanymi z perspektywy córki Małgorzaty. W obu przypadkach jest tak samo poruszająca. To tylko książka, a jednak co kilka stron czytelnik musi wziąć głębszy oddech. Historia Toni Dziwisz to rzecz jasna jej zatrzymanie, osadzenie w więzieniu i przesłuchanie.

Przesłuchanie w wersji papierowej bije po duszy tak samo jak film z Krystyną Jandą. To, co wypełnia kolejne strony, to właśnie kompletna niemoc bohaterki i niezrozumienie sytuacji. Samo „dochodzenie” (inaczej niż w cudzysłowie nie można tego napisać) dotyczy kontaktów Toni z kilkoma osobami, które według władzy mogą być zaangażowane w szkodzenie państwu. Aparat stalinowski jest zainteresowany każdą informacją, a ponieważ zażyłość Toni z podmiotami ograniczała się tylko do stosunków czysto koleżeńskich, niekiedy na polu rozmowy, często flirtu, spraw osobistych, zeznania krążą wokół tego. Tylko wokół tego.

„Jak miał na imię twój pierwszy chłopak?”. „Z kim się całowałaś?”. „Czy zdradzałaś męża?”. Nie wiadomo ile dni, miesięcy, lat trwa przesłuchanie. Torturowana, upodlona psychicznie i fizycznie, maltretowana Tonia opowiada o swoim pogarszającym się stanie, snach, pragnieniach, kolejnych próbach wyciągnięcia od niej podpisu pod cyrografami.

Jednak Przesłuchanie to nie tylko obraz biednej dziewczyny, która została zatrzymana za niewinność. To pieczołowicie przedstawiony obraz działania UB, niewyżytych fanatyków, ale też tych, którzy wierzą w słuszność działania systemu.

Przesłuchanie wstrząsa, boli, a czytelnik wciąż nie może dać wiary w to, że nikt nie traktuje tego jako pomyłki, że po nocy spędzonej pod celą nikt po Tonię nie przyszedł, nie przeprosił za niefortunne zatrzymanie, nie odprowadził do domu. To książka niezwykle ważna, którą powinni przeczytać również ci, którzy z reguły stronią od takiej trudnej treści.

Tytuł ukazał się pod patronatem Po napisach. Książkę możecie nabyć tutaj