Kobieta szpieg

„Prosto przycięte, czarne włosy układały się równo na karku dziewczyny, lecz ich końce podwijały się z lekka do środka. dzięki temu ujmowały jej twarz w ramkę poniżej wyraźnie zarysowanej pięknej linii szczęki[…]. Skórę miała lekko opaloną i bez żadnych śladów makijażu z wyjątkiem ust[…]. Na serdecznym palcu prawej ręki nosiła pierścionek z topazem[…]. Rozważna, nie wyrzekając się swojego aroganckiego ducha[…], doprowadza wszystko końca wyciągając maksimum korzyści z tego co robi[…]”

Tak Ian Fleming, opisywał Vesper Lynd w Casino Royale – pierwszej części przygód Jamesa Bonda.

Według rodzinnych opowieści jej przyjście na świat wieczorem zbiegło się z pojawieniem na niebie Wenus, a Wenus nazywano między innymi Gwiazdą wieczorną, której mitologicznym uosobieniem był grecki bóg Hesperos (w języku łacińskim to „Vesperus”).

Jakkolwiek było, urodziła się w 1908 roku, pierwszego maja w rodzinnym domu matki, przy ulicy Zielnej w Warszawie. Wtedy jeszcze była to Rosja, pamiętać trzeba, Polska podzielona była między Austrię, Prusy i właśnie Rosję.

Pierwsze lata życia upływają idyllicznie. Jerzy hrabia Skarbek, widząc że rośnie mu córka zwinna, śliczna, od brata starszego żwawsza, no i psotniejsza, zupełnie jak on sam. Kiedy tylko może bawi ją, rozpieszcza i w różnych harcach wciąż mówi „Moja gwiazdeczka”. W tym więc legenda się zgadza. Gwiazdeczka rosła uwielbiana, zresztą nie tylko przez ojca. Matka, z domu Goldfederów, nomen omen wówczas wielkich bankierów, też córkę kochała, ale rozsądniej i po matczynemu ze swojej strony zapewniła jej odpowiednie dla panny wykształcenie. Natomiast tato dawał konie, psy, strzelby. Wszystko, co hrabia uważał za najważniejsze w życiu małej dziewczynki.

Tak później się wydarzyło, że nauka o którą zadbała matka i konne wyścigi, strzelania i inne harce na jakie ojciec pozwalał, ratowały hrabiankę Skarbek z wielu opresji.

Jak napisał Winston Churchill: „W annałach Secret Service rzeczywiste fakty w wielu przypadkach i pod każdym względem dorównują najbardziej fantastycznym zmyśleniom z powieści i melodramatów (My Spy Story)”. Dokładnie tak jest w książce Clare Mulley Kobieta szpieg. Czytając, wydaje się nieprawdopodobne, że w życiu jednego człowieka może zmieścić się tyle wydarzeń Można by nimi obdarować kilka innych tytułów, sensacyjnych, wojennych i miłosnych.

Christine czyli Krystyna hrabina Skarbek, wspomniana wcześniej „Gwiazdeczka”. W chwili wybuchu drugiej wojny, przebywała z mężem w Johannesburgu. Oboje ogromnie wstrząśnięci informacją o napaści na Polskę, zmartwieni tym, że są z dala od swoich najbliższych, nie mając wytycznych od polskiego rządu (Jerzy Giżycki, mąż Krystyny był dyplomatą ), ruszyli w długą drogę do Anglii. Tam ich drogi rozeszły się. Nie mogąc powrócić do kraju, a jednocześnie chcąc w jakikolwiek sposób walczyć o jego wolność, Krystyna, jak wielu innych Polaków będących wówczas za granicą, zaoferowała swoje umiejętności służbom angielskim, a te skwapliwie je przyjęły. Historia pokazała, że była to bardzo dobra decyzja.

Nawet nie interesujący się sprawami wojny czytelnik, na pewno nie będzie się nudził podczas tej lektury. Los rzucał bohaterkę w wir wielu skrajnie niebezpiecznych wydarzeń. Poznawała ludzi, których życiorysy zasługują na odrębną uwagę między innymi Andrzej Kowerski, Sir Owen O’Malley, Francis Cammaerts, Stefan Witkowski i wielu innych.

Autorka książki skrupulatnie poznaje nas z historią życia Christine Granville (Krystyny h. Skarbek), dodatkowo dobrze omawia ówczesne wydarzenia i naświetla wiele zakulisowych spraw (politycznych, wojskowych), o których warto wiedzieć. Pełna wspaniałych historii książka nie oszczędzi nam też gorzkich wydarzeń i słów. To czas wojny więc jest ich bardzo dużo. Przesłuchania, rozstrzelania, partyzanckie walki we Francji, powstanie warszawskie, itd. Osobiste, najbardziej intymne dramaty wielu osób, w tym samej Christine. Przemierzymy z nią tysiące kilometrów, począwszy od Polski aż do Kairu.

A jak było naprawdę z Vesper, ukochaną Jamesa Bonda? Clare Mulley w swojej książce wspomina o tym, ale nie potwierdza tego jednoznacznie. Natomiast jeden z biografów twórcy Bonda napisał, że po wojnie, szukająca „normalnej” pracy Krystyna Skarbek, dzięki swoim kontaktom poznała Fleminga. Ten był pod jej ogromnym wrażeniem, z kolei on sam był bardzo „w jej typie”. Podobno romans trwał cały rok, spotykali się między innymi w rezydencji Fleminga na Jamajce, o jakże swojskiej nazwie Goldeneye… Tu Churchill mógłby westchnąć i ponownie zacytować swoje słowa o archiwach służb specjalnych. Czy romans był? Sam Fleming milczał, tak jak i milczało wielu jej kochanków, a było ich naprawdę sporo. Skarbek w opiniach kobiet nie była uznawana za najpiękniejszą, ale u mężczyzn cieszyła się ogromnym powodzeniem. Pewne fakty w Casino Royale się zgadzają. Opis wyglądu, uwaga o przezwisku (Gwiazdeczka) i pierścionku który nosiła. Niektórzy twierdzą, że wcale nie była protoplastką Vesper. Że James Bond …

Polecam. Clare Mulley – Kobieta szpieg.

(Gdyby kogoś historia Krystyny Skarbek zainteresowała bardziej, to w 1998 roku ukazała się powieść Marii Nurowskiej Miłośnica, teraz można zdobyć nowe wydanie).

Tomasz Szypulski

szypulskit@gmail.com